Wartości w terapii ACT – co to znaczy i jak je odkryć?
Wartości to fundament terapii Akceptacji i Zaangażowania (ACT). Odpowiadają na kluczowe pytania: „Co jest dla mnie naprawdę ważne?” oraz „Po co?” – po co akceptować trudne emocje, praktykować uważność, wchodzić w defuzję czy pracować nad perspektywą „Ja jako kontekst”.
To właśnie wartości wyznaczają kierunek naszego działania. Są jak kompas, który pomaga podejmować decyzje zgodne z tym, kim chcemy być i jak chcemy żyć.
Wszystko brzmi pięknie, ale… o co tak naprawdę chodzi z tymi wartościami?
Wartości a cele – na czym polega różnica?
Najłatwiej zrozumieć, czym są wartości, zaczynając od tego, czym nie są. Bardzo często osoby w terapii mylą wartości z celami.
Wyobraź sobie podróż w góry. Szczyt, na który zmierzasz, to cel. Widzisz go i dążysz do niego. Ale wartości to powód, dla którego tam idziesz – i sposób, w jaki chcesz tę drogę pokonać.
Zastanów się: jeśli wjedziesz na szczyt samochodem, spędzisz tam minutę przeglądając TikToka, a potem zjedziesz na dół – czy naprawdę poczujesz satysfakcję?
A może wolisz iść tam pieszo, pokonując trudności z wytrwałością, życzliwością wobec innych i bliskimi u boku?
Wartości to nie cele, które zdobywasz, ale intencje i postawy, które przyjmujesz w drodze do tych celów. Gdy Twoje działania są zgodne z wartościami, doświadczasz poczucia sensu, witalności i głębokiej satysfakcji z życia.
Proste ćwiczenie: jak odkryć swoje wartości?
Jak więc odpowiedzieć sobie na pytania:
„Co jest dla mnie ważne?” i „Jaki chcę być jako człowiek?”
Zapraszam Cię do krótkiego ćwiczenia:
- Zamknij oczy i pozwól swojej wyobraźni wrócić do przeszłości.
- Przypomnij sobie trzy sytuacje, w których czułeś się naprawdę dobrze.
Takie momenty, w których nie chciałeś niczego zmieniać.
W których miałeś poczucie: „chcę, żeby ta chwila trwała wiecznie”.
Gdy masz już te wspomnienia, odpowiedz sobie na trzy pytania dla każdego z nich:
- Co wtedy robiłeś?
- Z kim byłeś?
- Jak się zachowywałeś?
Zanotuj odpowiedzi.
Właśnie w nawiązałeś kontakt ze swoimi wartościami.
Jeśli trudno Ci je nazwać, skorzystaj z pomocnej listy wartości stworzonych przez Russa Harrisa – jednego z najważniejszych twórców terapii ACT. Znajdziesz ją pod tym linkiem: