Nasz umysł jest z natury lękowy. To rezultat ewolucji i procesu selekcji naturalnej. Dawniej, w czasach naszych przodków, środowisko było pełne zewnętrznych zagrożeń, takich jak dzikie zwierzęta. Przetrwali ci, którzy potrafili przewidywać potencjalne zagrożenia przed podjęciem działania. Umysł ostrzegał: „Nie podchodź do tego ruszającego się krzaka z jagodami. To nie wiatr go porusza, na pewno siedzi tam tygrys”. Dlatego przeżyli ci, którzy unikali zagrożeń, zamiast bez lęku podchodzić do nieznanego.
To nasi przodkowie. Dlatego nasz umysł dziś także przewiduje najgorsze. Jednak obecnie nie żyjemy w tak niebezpiecznym środowisku, a to, co podpowiada nasz lękowy umysł, nie zawsze jest przydatne. Umysł nadal sugeruje rozwiązywanie problemów poprzez unikanie. Mówi: „Nie rób tego, to niebezpieczne, lepiej nic nie zmieniaj, bo sobie zaszkodzisz”, „Nie wychylaj się za bardzo, lepiej udawaj, że nic się nie stało i wszystko będzie dobrze”.
Takie myśli skłaniają nas do unikania i niepróbowania nowych rzeczy. Skutkuje to na przykład brakiem konfrontacji z innymi, gdy przekraczają nasze granice, lub brakiem podejmowania nowych zachowań, które mogą rozszerzyć naszą elastyczność behawioralną.
Dlatego chcemy korzystać z umiejętności defuzji poznawczej, kluczowej techniki w terapii ACT, która polega na oddzielaniu treści naszych myśli od naszego zachowania. To, że nasz umysł coś nam mówi, nie oznacza, że to jest prawda. Co więcej, nie musimy zachowywać się zgodnie z tym, co mówi nam nasz umysł. „Nie mów tego, lepiej siedź cicho” – nie oznacza, że mamy milczeć, kiedy ktoś robi coś, co nam przeszkadza. To tylko myśl, a nasze zachowanie może być zupełnie przeciwne do tego, co mówi nam umysł. I tym jest umiejętność defuzji – zauważanie swoich myśli i tworzenie przestrzeni między ich treścią a naszym zachowaniem.
Zastosowanie defuzji poznawczej w codziennym życiu może znacząco poprawić nasze samopoczucie i zwiększyć elastyczność behawioralną. Dzięki temu możemy żyć bardziej autentycznie i świadomie, nie będąc ograniczanymi przez nasze lękowe myśli.